De Europese AI-week georganiseerd door de FOD Beleid en Ondersteuning BOSA in samenwerking met de federale ecosystemen (AI4Belgium, Blockchain4Belgium, enz.) is het moment waarop de ogen van het publiek gericht zijn op AI en nieuwe technologieën.

Niet zo nieuw kunt u denken; AI is elke dag in de media. Deze week nog was AI, de chatbot Eliza, in het nieuws omdat hij mogelijk een rol speelde bij de zelfmoord van een man. Maar het is een feit dat het in de context van gezondheid noodzakelijk is om op een kritische en verlichte manier de balans op te maken van nieuwe technologie met een immens potentieel, maar niet vrij van gevaren.

In die zin wilde ik dit jaar een reeks samenhangende evenementen organiseren in het gezondheidsspoor van de AI-week. We bespraken ecosystemen, adoptie, ethiek, gegevens en vele andere gebieden die verband houden met gezondheid. Deze ‘track’ is dus een samenvatting van wat er in 12 maanden Belgische innovatie in AI is gebeurd, en kijkt ook vooruit naar wat er op korte en middellange termijn kan gebeuren.

Een convergentie van ecosystemen

Het eerste event van de Europese AI-week op 29 maart belichtte de convergentie van ecosystemen in België. Wat aanvankelijk leek op een Belgische overvloed aan innovatieve initiatieven (‘er zijn er te veel en we kunnen er niet aan uit’, zo klonk het soms) toont in feite aan hoe verschillende initiatieven kunnen convergeren naar een exponentiële versnelling van de toepassing van technologie in de gezondheidszorg. Ik kon het werk voorstellen van de AI en Digital Medicine Chair aan de Université de Mons (gefinancierd door RMN), en nodigde drie vertegenwoordigers van innovatieve ecosystemen in de gezondheidszorg uit: Christophe Jauquet (Coalition Next Belgium), Caroline Humblet (Pole Mecatech) en Bart Collet (Health Innovation School). 

Coalition Next is een initiatief dat zorginstellingen en de farmaceutische industrie samenbrengt om de invoering van technologische oplossingen voor de gezondheid te vergemakkelijken. De farmaceutische sector positioneert zich zo als een belangrijke partner om proefprojecten uit te voeren waarbij innovatieve digitale oplossingen worden getest. Dit is een nieuwe trend, omdat de farmaceutische industrie voorheen door de partners in de gezondheidszorg meer werd gezien als vriend of vijand, afhankelijk van de context. De technologie laat zien dat de geneesmiddelensector, net als andere sectoren, op de juiste manier wil innoveren. 

Cosi is dan weer een ecosysteem dat door Pole Mecatech is ontwikkeld in samenwerking met ziekenhuizen om hen te ondersteunen in hun innovatieproces. Dit ecosysteem heeft tot doel gezondheidsinstellingen te helpen bij de ontwikkeling en implementatie van nieuwe technologieën. Het bijzondere van Cosi is de zeer intensieve ondersteuning van de ziekenhuizen die het opvolgt: zoals bekend zijn met het feit dat men ziekenhuizen tijd en middelen nodig  heeft om concrete projecten te realiseren. 

Ik heb ook OHDSI, Observational Health Data Sciences and Informatics,  kunnen uitnodigen, een internationaal ecosysteem dat in België wordt opgezet om de structurering van gezondheidsgegevens aan te moedigen, dankzij het werk van deskundigen zoals de dokters Liesbet Peeters en Annelies Verbiest. Dit netwerk bevordert de samenwerking en informatie-uitwisseling tussen de verschillende actoren in de sector en draagt zo bij tot de verbetering van de patiëntenzorg.

DigitalWallonia4.ai heeft een reeks instrumenten opgezet om ziekenhuizen te helpen bij de financiering van hun innovatieve AI-projecten. Dit programma wil het gebruik van artificiële intelligentie in de gezondheidssector bevorderen en initiatieven steunen die de patiëntenzorg helpen verbeteren.

Tot slot komt de Health Innovation School die deelnemers de kans biedt om te leren hoe ze intelligent kunnen innoveren in de gezondheidszorg. Deze school helpt professionals in de sector nieuwe vaardigheden te ontwikkelen en een beter inzicht te krijgen in de problemen en uitdagingen in verband met innovatie in de gezondheidszorg.

Kortom, de samenwerking tussen ziekenhuizen, de farmaceutische industrie, de technologie, de publieke sector en de financiële wereld gaat de goede kant op. De ecosystemen convergeren, en het zal interessant zijn om te zien tot welke resultaten dat zal leiden. 

AI implementeren in de huisartsgeneeskunde: huisartsen motiveren 

Het tweede event was de presentatie van de barometer van AI-adoptie in de huisartsgeneeskunde in België. Het resultaat van een enquête uitgevoerd door de AI and Digital Medicine Chair in samenwerking met AI4Health en het tijdschrift Medi-Sfeer, biedt deze barometer een globaal overzicht van de adoptie van AI in de huisartsgeneeskunde in België. Globaal gezien illustreert de barometer dat AI ook in de huisartsgeneeskunde heel wat te bieden kan hebben, maar dat het moeilijker is dan verwacht om huisartsen te betrekken.  De volledige resultaten van deze enquête vindt u in de volgende editie van Numerikare en Medi-Sfeer. Zo krijgen lezers een gedetailleerd en volledig beeld van de vorderingen en uitdagingen van AI in de medische praktijk in België.  

AI Act :  een gevoel van ‘too little’ ?

Het derde evenement ging over de AI Act, een door de Europese Unie voorgestelde verordening om het gebruik van AI op verschillende gebieden, waaronder gezondheid, te reguleren. Sofia Palmieri, doctorandus aan de Universiteit Gent, ging in op de implicaties van deze AI-wet, die uitgaat van de grondrechten en deze wil beschermen. Dit houdt in dat de bescherming ervan moet worden gewaarborgd met inachtneming van de door de AI-wet voorgeschreven veiligheidseisen gedurende de hele levenscyclus van AI-systemen.

De AI-wet voorziet in een risicoclassificatie en een reeks eisen waaraan elke risicoklasse moet voldoen opdat AI rechtmatig op de EU-markt kan worden aangeboden en als veilig kan worden beschouwd. Maar sommige AI-systemen met een minimaal risico kunnen ondanks hun classificatie toch risico's opleveren voor de grondrechten en de veiligheid van de gebruiker en vereisen daarom bijzondere aandacht.

In deze presentatie werd de hypothese verkend dat de  AI-wetgeving weliswaar een breed toepassingsgebied heeft, maar dat de reikwijdte ervan beperkt is. 

In het algemeen is er een gevoel van urgentie om AI te reguleren op een manier die bij de gezondheidzorg past (en zo mogelijk met maximale bescherming voor burgers en tegelijkertijd innovatief).

Wat brengt de toekomst?  

Sinds de intrede van brede taalmodellen (zoals ChatGPT) is AI toegankelijker voor burgers. Het nationale convergentieplan voor AI, onder leiding van staatssecretaris voor Digitalisering Mathieu Michel, is duidelijk een ambitieus plan dat een goede basis biedt voor de invoering van AI in België.

Op gezondheidsgebied moeten nu de volgende stappen gezet worden:

1 - de klinische validatie van de AI-tools die op de markt beschikbaar zijn,

2 - het definiëren van een efficiëntere wettelijke perimeter,

3 - de samenwerking tussen gezondheids- en innovatieactoren versterken.

Door deze uitdagingen te overwinnen, zal België volop kunnen profiteren van de vooruitgang van AI om de kwaliteit van de gezondheidszorg en de efficiëntie van de gezondheidszorg te verbeteren. Dit zal een omgeving creëren die bevorderlijk is voor innovatie en tegelijkertijd de bescherming van de rechten van patiënten en de veiligheid van gebruikers waarborgen. De samenwerking en inzet van de verschillende actoren zal essentieel zijn om de mogelijkheden van AI in de Belgische gezondheidszorg te kunnen benutten.