Jongeren worden alsmaar beter in het herkennen van nepnieuws op sociale media. De keerzijde is dat ze die kritische houding ook dreigen aan te nemen tegenover betrouwbare kanalen. Dat blijkt uit de Nieuwsbarometer 2025, samengesteld door onderzoekers van de Arteveldehogeschool. Artsen willen al langer ageren tegen nepnieuws.

De barometer is een tweejaarlijks onderzoek naar het nieuwsgebruik van jongeren tussen 12 en 26 jaar. "Het typische beeld dat we hebben van jongeren, namelijk dat ze alles geloven wat ze via TikTok te zien krijgen, moet worden genuanceerd", zegt onderzoeker Edward De Vooght. "Jongeren vinden de weg terug naar radio en televisie als bron. Niet al hun nieuws komt binnen via de sociale media." 

Uit het onderzoek blijkt dat tachtig procent van de jongeren nepnieuws herkent. Tegelijk stellen ze alles op de sociale media in vraag. Vier op de tien jongeren twijfelen aan betrouwbaar nieuws en legitieme journalistiek op sociale media. Op TikTok is het wantrouwen van de jongeren het grootst, waarbij twintig procent het heel moeilijk vindt om vals van echt te onderscheiden. 

"Het is een positieve evolutie", merkt onderzoeker Jan Boesman op. "Jongeren worden alsmaar kritischer voor nepnieuws. Terwijl vroeger de meerderheid niet geslaagd was voor een test rond nepnieuws, doorziet een grote meerderheid die berichten nu wel. Meer mediawijsheid in de leerplannen en de grote belangstelling voor vals nieuws werpen dus vruchten af." 

Nieuws van artsen

"We toonden verschillende bijdragen op sociale media: van journalisten en artsen tot influencers en oplichters", gaat Boesman verder. "Daarop moesten de jongeren aangeven in welke mate ze die bijdragen vertrouwen. Velen vermoeden misbruik van nieuwslogo's of 'deepfakes' door artificiële intelligentie. Die waakzaamheid maakt hen hyperkritisch: zelfs wanneer traditionele media nieuws delen op hun officiële kanalen, wordt dat gewantrouwd."

De positieve trend heeft dus een keerzijde. Jongeren worden erg kritisch voor wat wel betrouwbaar is, onder meer via Instagram. "Als je jongeren een 'post' toont van nwsnwsnws (het jongerenkanaal van de openbare omroep, red.), merk je dat ze soms twijfelen, ook al vertrouwen ze het nieuwsmerk zelf", stelt Boesmans. "Het algemene wantrouwen straalt met andere woorden af op betrouwbare zenders."

Nieuws van sites terug van weggeweest

Voor slechts een op de tien jongeren zijn sociale media het enige kanaal waardoor ze in aanraking komen met nieuws. De jeugd informeert zich via televisie of streaming (64 procent) en radio (51 procent). Ook nieuwsapps en -sites (43 procent) zijn terug van weggeweest. Dat jongeren het nieuws soms mijden, zou vooral te maken hebben met het feit dat ze niet met informatie wensen te worden gebombardeerd.

> Experts vragen dringend maatregelen overheid tegen overmatig schermgebruik kinderen

> De uitdagingen voor gynaecologie: actiever worden op sociale media