Artificiële intelligentie (AI) zorgt nu al voor een omwenteling in de medische praktijk. In een rapport dat op 13 oktober 2025 is gepubliceerd, geeft de JAMA Summit on Artificial Intelligence een volledig overzicht van deze verandering. De auteurs zien hierin zowel een enorme belofte als een groot risico: zonder een solide kader zou artificiële intelligentie de geneeskunde kunnen veranderen zonder de gezondheid echt te verbeteren.

Van software voor diagnostische ondersteuning tot automatische transcriptie van consulten, AI vindt zijn weg naar alle schakels in de zorgketen. De auteurs onderscheiden vier grote categorieën: klinische hulpmiddelen die door artsen worden gebruikt, gezondheidsapps voor het grote publiek, programma's voor de optimalisatie van ziekenhuisdiensten en “hybride” hulpmiddelen die administratieve en klinische functies combineren.

Medische beeldvorming maakt al op grote schaal gebruik van AI, met meer dan 1.200 door de FDA goedgekeurde apparaten. Volgens het rapport maakt bijna 90% van de Amerikaanse gezondheidszorgsystemen vandaag de dag gebruik van ten minste één AI-beeldvormingsinstrument. Op andere gebieden verloopt de verspreiding snel, maar vaak zonder veel controle. De markt voor mobiele gezondheidsapps, die wordt geschat op meer dan 70 miljard dollar per jaar, telt inmiddels meer dan 350.000 producten, en drie op de tien volwassenen wereldwijd geven aan er ten minste één te gebruiken. Maar de meeste van deze tools worden niet klinisch geëvalueerd: hun werkelijke effecten op de gezondheid blijven onbekend.

Ziekenhuizen maken op hun beurt steeds vaker gebruik van algoritmen voor het beheer van hun planning, voorraden of administratieve vergunningen.

De uitdaging van het bewijs
In tegenstelling tot een geneesmiddel is een AI-instrument niet statisch. Het evolueert met zijn gegevens, is afhankelijk van de opleiding van de gebruikers en de context waarin het wordt ingezet. Het beoordelen van de doeltreffendheid ervan wordt dan een hoofdbreker. Er bestaan weliswaar gerandomiseerde klinische proeven, maar die zijn zeldzaam en vaak niet aangepast aan de snelheid waarmee de modellen evolueren.

De auteurs herinneren er bijvoorbeeld aan dat voor de grote Amerikaanse studie naar de detectie van atriumfibrilleren via smartwatches meer dan 400.000 deelnemers nodig waren om de prestaties van het algoritme te beoordelen. Volgens JAMA moeten er nieuwe methoden worden bedacht: eenvoudigere studies, geïntegreerd in de dagelijkse praktijk, waarmee de effecten op de kwaliteit van de zorg, de toegankelijkheid en de kosten kunnen worden gemeten.

Een gebrekkige regelgeving
In de Verenigde Staten houdt de Food and Drug Administration (FDA) toezicht op AI-tools die als medische hulpmiddelen worden beschouwd. Maar veel software, met name die voor welzijn of besluitvormingsondersteuning, valt buiten haar toezicht. Zelfs wanneer de FDA ingrijpt, is het niet altijd vereist om een klinisch voordeel aan te tonen. Dit gefragmenteerde kader, benadrukken de auteurs van JAMA, maakt de verspreiding mogelijk van krachtige tools zonder voldoende garantie voor de doeltreffendheid en veiligheid ervan.

Vier werkgebieden voor verantwoord gebruik
Om ervoor te zorgen dat AI de gezondheid verbetert in plaats van compliceert, identificeert het rapport vier prioriteiten.

De eerste is om alle actoren – ontwikkelaars, clinici, regelgevers en patiënten – gedurende de hele levenscyclus van de hulpmiddelen bij het proces te betrekken.

De tweede is het ontwikkelen van snellere en strengere evaluatiemethoden om niet alleen de veiligheid, maar ook de klinische doeltreffendheid aan te tonen.

De derde prioriteit is het creëren van een nationale gegevensinfrastructuur waarmee de prestaties van de hulpmiddelen in verschillende contexten kunnen worden gevolgd.

Ten slotte is de vierde prioriteit het afstemmen van de stimulansen: zonder een gunstig financieel en politiek kader zullen de evaluatie-inspanningen marginaal blijven. Het rapport haalt in dit verband het voorbeeld aan van het federale HITECH-programma, waarvan de 35 miljard dollar aan investeringen ervoor hebben gezorgd dat elektronische medische dossiers in tien jaar tijd in meer dan 97% van de Amerikaanse instellingen zijn ingevoerd.

Een revolutie die moet worden begeleid
Volgens de auteurs zal AI onvermijdelijk de medische praktijk ingrijpend veranderen. Het zal de manier veranderen waarop patiënten toegang krijgen tot zorg, hoe artsen hun diagnoses stellen en hoe ze hun tijd indelen. Deze transformatie, zo schrijven ze, “biedt een unieke kans om de tekortkomingen van het gezondheidszorgsysteem te corrigeren”.

Maar deze belofte kan alleen worden waargemaakt als de medische gemeenschap en de overheid erin slagen een systeem op te zetten dat snel, solide en algemeen toepasbare bewijzen kan leveren over de gevolgen van deze technologieën.

> Download het JAMA Summit Report