Op 4 oktober organiseert huisartsenvereniging Domus Medica in het Gentse Vormingscentrum Guislain haar Medisch Psychologische Dag 2014.

Het thema dit jaar is ‘Huisarts en internet’.

“De arts, de patiënt en het medicament was de titel van het eerste Medisch Psychologische Weekend in 1970. Vijfenveertig jaar later zit de arts in de vierhoek arts, patiënt, medicament … en computer”, zegt dr. Magda Wijns namens de werkgroep Medisch Psychologische Dag.

Wordt een mens gezonder door internet? Wordt de patiënt beter behandeld in tijden van digitalisering? Welke plaats nemen de computer en het internet in de arts-patiëntrelatie? Wat als het web iemands leven en zekerheden naar de vernieling helpt? Welke gevaren schuilen om de hoek voor kwetsbare groepen? Wat als men onvoldoende centen of vaardigheden heeft om mee te surfen? Het zijn maar enkele vragen waar de Medisch Psychologische Dag een antwoord op wil formuleren.

“Het internet en de computer, de nieuwe goden, zijn alomtegenwoordig. De verbindingen, informatiebronnen en mogelijkheden lijken eindeloos”, stelt ook dr. Magda Wijns vast. “Druk op de knop en je vindt het nodige. Het net spint zich rondom ons, connecteert en controleert.”

Naarmate het web uitbreidt, dringen zich een aantal ethische vragen op. “Vanuit een kritische, sociologische, filosofische, psychologische, medische, ethische en praktijkgerichte hoek bekijken we de impact van het internet op de arts-patiëntrelatie en op onze praktijkvoering.”

De doelgroep zijn huisartsen, maar ook andere gezondheidswerkers zoals psychologen, psychotherapeuten, psychiaters, kinderartsen, sociaal werkers.

Ethiek

De Gentse professor Ignaas Devisch steekt van wal met een flinke brok medische filosofie en ethiek, in zijn lezing ‘Dr. Knock, dr. Google en de kus van Cassandra’. “In tegenstelling tot de inwoners van Troje die, in de mythe van Cassandra, nooit naar hun profetieën luisterden, lijken wij wel verknocht te zijn aan de talloze orakels die de nakende ondergang van de mens voorspellen. Alsof we niets liever willen dan dat al het voorspelde onheil nu eindelijk eens werkelijkheid wordt”, legt dr. Devisch uit.

“Al lange tijd voorspellen we dat onze toekomst onzeker en precair zal worden door de ontwikkeling van allerlei nieuwe technische mogelijkheden. De onzekere toekomst lijkt een soort houvast te worden, om niet met het heden te hoeven bezig te zijn. Misschien moeten we het uitgangspunt omkeren en vertrekken vanuit het ‘onzekere verleden’ en niet langer vanuit de ‘zekere toekomst’. “

De VUB-moraalfilosofe Katleen Gabriëls zal het hebben over ethische uitdagingen voor de relatie tussen arts en patiënt, met de lezing ‘Naar een menselijke verwevenheid in het Internet der Dingen’.  Katleen Gabriëls: “Na de verschuiving van regulier naar mobiel internet evolueert het internet naar het ‘internet der dingen’ of ‘Internet of Things’ (IoT). Dat wil zeggen dat objecten een sensor krijgen die verbonden is met het internet. Dankzij ‘home telemonitoring’ en ‘self-tracking’ wordt de patiënt meer autonoom terwijl de arts op afstand ‘coacht’. Slimme apparatuur – zoals een slimme contactlens voor diabetici, of een slimme luier – maakt het leven van de patiënt comfortabeler.”

IoT zal de zorgsector, geneeskunde en de relatie tussen arts en patiënt dus onmiskenbaar beïnvloeden. “De technologie evolueert snel, maar we staan graag stil bij de ethische uitdagingen voor de relatie tussen arts en patiënt. Hoe kan een geïnformeerde toestemming blijvend gegarandeerd worden? Wie heeft er inzage in de data en onder welke voorwaarden? We kijken naar wat er op ons afkomt en wat de mogelijkheden en de valkuilen zijn. We stellen kritische vragen over nut en nadeel, en zin en onzinnigheid.”

Sociale media

Psychiater dr. Mathieu Vanfleteren focust op het gebruik van digitale en sociale media en vooral hun impact op zowel individu als maatschappij. “Op het niveau van de hersenen worden via deze nieuwe media oeroude hersencircuits geactiveerd en gemoduleerd. Dit wordt geïllustreerd aan de hand van een analyse van enkele populaire applicaties zoals Facebook, Instagram en sociale videogames. Kwetsbare subgroepen zijn vatbaar voor gedragsmatige verslaving, terwijl via slim design de nieuwe technologie ook voorheen ongekende mogelijkheden biedt op pedagogisch vlak.”

Niet alleen artsen nemen het woord op de Medisch Psychologische Dag. Peter De Waele, woordvoerder van de federale politie vertelt over zijn ervaringen in politieonderzoeken rond pedofilie. Hij zag door de jaren heen dat seksueel misbruik meer is dan wat boude uitspraken en populistisch gebrabbel.

Huisarts dr. Jan Vanschoenbeek praat vanuit zijn eigen praktijk over ‘E-mental Health’. “De computer is niet meer uit onze consultatie weg te denken. De mogelijkheden van het elektronisch medisch dossier (EMD) lijken eindeloos. Internet en sociale media evolueren supersnel en hebben de manier van communiceren sterk veranderd. Maar is het altijd een verrijking? Wat als we in onze praktijk worden geconfronteerd met psychosociale problemen? Welke mogelijkheden zijn er dan en bieden ze echt een meerwaarde of blijft het bij een gadget? Is er al evidence beschikbaar? Zijn er contra-indicaties en valkuilen die we het best vermijden?  We grasduinen in een hele reeks, voornamelijk buitenlandse, toepassingen en bieden een blik op heden en toekomst.”

“Ook in België komen elektronische hulpmiddelen langzaam opzetten”, stelt dr. Vanschoenbeek vast. “Het EMD biedt kansen en mogelijkheden. Beleidsmakers zien er een van de antwoorden in om aan de groeiende vraag naar psychosociale opvolging te kunnen voldoen. De tweede lijn slibt immers zienderogen dicht en de druk op de eerste lijn om meer taken op zich te nemen stijgt.”