Persoonlijke gegevens hebben een hoge marktwaarde voor hackers, vooral als het gaat om informatie die op de computer van een arts is opgeslagen. Bij een beveiligingslek op een website of in een online dienst kunnen deze gegevens worden gestolen en op internet terechtkomen, met een dubbel risico: voor de privacy van patiënten en voor de aansprakelijkheid van de arts als medische dossiers openbaar worden gemaakt.
In principe waarschuwt de gehackte website zijn gebruikers per e-mail. Maar dit bericht kan gemakkelijk onopgemerkt blijven, als spam worden geclassificeerd of per ongeluk worden verwijderd. Daarom is het interessant om over een onafhankelijk hulpmiddel te beschikken waarmee kan worden gecontroleerd of een e-mailadres of wachtwoord betrokken is geweest bij een datalek.
De bekendste dienst is “Have I Been Pwned?” Ben ik gehackt? Door een e-mailadres in te voeren, controleert de site of dit voorkomt in databases van bekende lekken (gehackte sites, grootschalige lekken). De gebruiker krijgt een lijst met de betrokken diensten en meestal ook de geschatte datum van het lek. Hetzelfde principe kan worden toegepast op een wachtwoord, via een speciale module, om te weten of dit al voorkomt in gecompromitteerde lijsten. Deze dienst wordt gebruikt door instellingen, cyberbeveiligingsdiensten en overheidsinstanties in verschillende landen.
Er zijn twee belangrijke situaties mogelijk. Als het e-mailadres niet voorkomt in de databases die door “Have I Been Pwned?” worden bijgehouden, verschijnt er een groen scherm. Dit is een geruststellend signaal, maar het biedt geen absolute garantie: sommige aanvallen worden niet gedetecteerd, andere worden niet openbaar gemaakt of zijn nog niet in de tool opgenomen. Het blijft dus verstandig om uw wachtwoorden regelmatig te wijzigen, zelfs als er geen waarschuwingssignaal is.
Omgekeerd verschijnt er een rood scherm wanneer het adres in een of meer gecompromitteerde databases voorkomt. Onderaan de pagina worden de betreffende websites vermeld, zodat u kunt zien welke diensten de gegevens niet goed hebben beschermd. In dat geval is het raadzaam om onmiddellijk het wachtwoord van het betreffende account te wijzigen en vervolgens te controleren of het niet voor andere diensten is hergebruikt. Een aanvullende controle van het wachtwoord via de speciale tool laat zien of het al circuleert in databases die toegankelijk zijn voor cybercriminelen.
“Have I Been Pwned?” is ontwikkeld door de onafhankelijke informaticus Troy Hunt, een erkend expert op het gebied van IT-beveiliging, die onder meer door Microsoft is onderscheiden voor zijn werk.
Er bestaan nog andere tools om deze controle te verfijnen of een meer systematische controle in te voeren. Firefox Monitor, gebaseerd op de gegevens van “Have I Been Pwned?”, biedt bijvoorbeeld de mogelijkheid om de gebruiker automatisch te waarschuwen wanneer zijn adres in een nieuw lek verschijnt. Google heeft een soortgelijke controle in Chrome geïntegreerd via de functie Password Checkup, die gecompromitteerde wachtwoorden in de browser signaleert. Daar komt nu Cybernews Data Leak Checker bij, een alternatief verificatieprogramma waarmee kan worden gecontroleerd of een e-mailadres voorkomt in databases met recent gedocumenteerde lekken, waardoor een tweede controlevlak wordt geboden.
Naast deze controles zijn er bepaalde aanwijzingen die de arts in zijn dagelijkse praktijk moeten alarmeren: verdachte verbindingen met zijn accounts, ongevraagde verzoeken om het wachtwoord te resetten, ongebruikelijke activiteit op sociale netwerken of online diensten, herhaalde meldingen van pogingen om in te loggen vanaf onbekende apparaten of landen.
In geval van een bewezen lek moeten verschillende maatregelen worden genomen: het betreffende wachtwoord onmiddellijk wijzigen, voor elke dienst een uniek en complex wachtwoord gebruiken, dubbele authenticatie activeren wanneer deze beschikbaar is, gevoelige accounts (bankrekeningen, e-mail, toegang tot medische dossiersoftware) controleren en nagaan of geen enkel wachtwoord op verschillende platforms wordt hergebruikt. Voor een arts blijft het beveiligen van de toegang tot de werkplek en de beroepssoftware essentieel, gezien de gevoeligheid van de verwerkte gegevens.
Het gebruik van een wachtwoordbeheerder kan de toepassing van deze goede praktijken vergemakkelijken. Oplossingen zoals Bitwarden, 1Password of Dashlane maken het mogelijk om complexe wachtwoorden te genereren en op te slaan zonder ze te hoeven onthouden. Bepaalde antivirusprogramma's met webbeveiliging en anti-phishingmodules (bijvoorbeeld Bitdefender of ESET) kunnen ook helpen om het risico op "infectie" of diefstal van inloggegevens te verminderen, op voorwaarde dat ze up-to-date worden gehouden.
Voor artsen gaat het om meer dan alleen de bescherming van hun digitale identiteit: het gaat ook om het waarborgen van de vertrouwelijkheid van patiëntendossiers en het beperken van het risico dat medische informatie online circuleert na een vermijdbare hack. Regelmatige controle met behulp van gespecialiseerde tools, in combinatie met een strikte digitale hygiëne, vormt een eerste verdedigingslinie.
> Ben ik gehackt? Controleer het hier
