De Europese Commissie wil van Europa een "magneet voor onderzoekers" maken. Dat zei Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen tijdens een toespraak aan de Parijse Sorbonne-universiteit, bij het evenement 'Choose Europe for Science'. Het initiatief van de Franse regering moet wetenschappers van over de hele wereld aanmoedigen om voor Europa en Frankrijk te kiezen.
Het evenement komt er op een moment dat de wetenschappelijke vrijheid in de Verenigde Staten onder druk staat. President Donald Trump is namelijk een strijd is gestart tegen universiteiten en onderzoeksinstellingen die niet aan zijn standaarden voldoen, klinkt het.
"De rol van wetenschap in de wereld en de noodzaak van investeringen in fundamenteel, vrij en open onderzoek worden in vraag gesteld. Wat een gigantische misrekening", aldus Von der Leyen. "Ik geloof dat wetenschap de sleutel is tot de toekomst van Europa. Zonder wetenschap kunnen we de globale uitdagingen van vandaag niet aan, van gezondheidszorg tot nieuwe technologieën, van het klimaat tot de oceanen (...). En we zijn het er allemaal over eens dat wetenschap geen paspoort, gender, etniciteit of politieke partij heeft."
Daarom zal Europa altijd voor de wetenschap kiezen en er altijd voor pleiten dat wetenschappers van over de hele wereld voor Europa kiezen, aldus von der Leyen, die een tipje van de sluier oplichtte van het 'Choose Europe'-initiatief. "De prioriteit is om wetenschap in Europa open en vrij te houden (...). We willen het vrije verkeer van data en kennis, zoals we dat doen voor goederen, talenten en kapitaal in onze interne markt. En we willen de vrijheid van wetenschappelijk onderzoek wettelijk verankeren in een nieuwe 'European Research Area Act'."
De Commissie zal ook een nieuw pakket van 500 miljoen euro voorstellen voor de jaren 2025-2027 om van Europa "een magneet voor onderzoekers te maken". Daarnaast wil ze een nieuwe zevenjarige "supersubsidie" in het leven roepen onder de European Research Council om "een langetermijnperspectief te bieden aan de allerbesten". Ook wil de Commissie haar steun voor jonge onderzoekers versterken via een pilootproject binnen het onderzoeksprogramma Horizon Europe.
Daarnaast komt er een Europese innovatiewet om belemmeringen weg te werken en de toegang tot durfkapitaal voor start-ups en scale-ups te vergemakkelijken. Wetenschappers moeten ook gemakkelijker de EU kunnen binnenkomen en in contact kunnen komen met publieke en private instellingen.
"Focussen op onszelf"
Ook minister-president Matthias Diependaele trok naar Parijs, waar hij onder meer deelnam aan een rondetafel geleid door Eurocommissaris voor Onderzoek en Innovatie Ekaterina Zaharieva "We hebben niet langer de luxe om te denken dat de EU als enige de dans leidt en de sterkste of de grootste is. Maar, we hebben wel een immens potentieel aan talent in Europa", verklaarde hij achteraf, en benadrukte dat we moeten focussen op onszelf. Om competitief te blijven, hebben we dan ook de beste wetenschappers nodig. Als Europa de thuis wil blijven voor die toponderzoekers, dan kunnen we enkel kiezen voor excellentie."
Hij benadrukt ook dat we "niet dezelfde fouten mogen maken als aan de andere kant van de oceaan en het wetenschapsbeleid als politiek instrument inzetten". "We hebben met de EU een sterke traditie in onderzoek en innovatie, waarbij we een stabiele omgeving creëren voor wetenschappers. De vrijheid en onafhankelijkheid van wetenschappers en onderzoekers garanderen is daarbij van het grootste belang."
