Elisabeth Buekers en Sébastienne Demoulin (1) rondden eind vorig jaar een onderzoek af naar digitale trends en IT ontwikkelingen in de Belgische ziekenhuizen, dat zowel Vlaanderen, Brussel als Wallonië omspande. Ze merken flink wat potentieel om een aanzienlijke hoeveelheid tijd terug te leiden naar directe patiëntenzorg, en dat in een periode waarin de druk op healthcare professionals en de behoefe aan werkkrachten groot is.

Hun onderzoek spit de behoefte boven aan samenwerking met eerstelijns-, fusie- en/of netwerkpartners. “Ziekenhuizen hebben wel een hand naast zich nodig die mee die oplossingen bedenkt”, aldus deze consultants die zich inzetten voor de ontwikkeling van een digitale gezondheidszorg.

Digitale gezondheidszorg in evolutie  

Door de internationale context van het bedrijf waarvoor ze werken, zijn er verschillende verbanden te leggen met innovatie die ook kunnen bijdragen aan de herinrichting van de zorg in België. Deze voorbeelden zijn terug te vinden in Spanje, maar ook in Frankrijk. Spanje staat al verder in zijn EPD, clinical research en in financiële tools toegespitst op de fee-for-service, ontwikkeld voor ziekenhuizen. Augmented reality als innovatie in gezondheidszorg en onderwijs gooit dan weer hoge ogen in Frankrijk, analyseren ze.

België kent weliswaar een dynamiek qua spin-offs en start-ups, maar er zit weinig structuur in: CIO’s worden overrompeld door een aanbod van start-ups die aankloppen met een nieuwe app, in die mate dat ze door de bomen het bos niet meer zien. “Al die apps moeten immers interoperabel zijn en vergen resources en governance-structuur. Met voldoende visie die ons ontbreekt.” Een gevecht dat op verschillende fronten geleverd moet worden, maar daarvoor is geld nodig. En dat is er blijkbaar niet (voldoende). 

De eerder geleidelijke vooruitgang van digitale zorg en de uitstroom van zorgprofessionals omdat de Covidperiode een tol heeft geëist, legt een toenemende druk op zorgorganisaties, waarbij veel organisaties te maken krijgen met hogere arbeidskosten en niet kunnen voldoen aan de vraag van patiënten. Een terugkeer naar meer normale personeels- en prestatieniveaus zal om de nodige inspanningen vragen, dus organisaties zullen creatief moeten nadenken over digitaliseren, innoveren en samenwerken. ​

Klaar wetgevend kader, BIHR

Het net beëindigde onderzoek bevroeg In het najaar van 2022 14 (algemene) ziekenhuizen uit de drie landsdelen naar hun digitale noden. De ziekenhuizen maken deel uit van 10 verschillende ziekenhuisnetwerken, 5 ziekenhuizen bevinden zich in een (pre-)fusietraject.

Ze werden geënquêteerd op basis van drie kernvragen: 

1. Is digitale zorg een strategische doelstelling en ingebed in een visie en plan van aanpak? Structureel ondernemen 5 ziekenhuizen innovatie, geïnitieerd en gedragen vanuit de directie en IT.

2. In welke mate komt werking op het vlak van platformen, systemen en interoperabiliteit tegemoet aan user en patient experience?

Drie ziekenhuizen tasten het denkspoor van een gezamenlijk IT-platform af binnen het netwerk. Wat IT-mogelijkheden betreft op fusieniveau: vier ziekenhuizen zien potentieel voor de ontwikkeling van

• shared services

• harmoniseren van sites

• rationalisatie van diensten en processen

3. Vinden transformatie en change plaats vanuit een governance benadering?

Hier stelt het rapport voor maturiteit van data governance grote verschillen vast tussen ziekenhuizen. Een suggestie: initiatieven kunnen in samenwerkingsverband gecoördineerd worden met behoud van autonomie van ieder ziekenhuis.

Uit de bus kwamen voorts onder meer de talrijke mogelijkheden voor wearables en devices om gezondheidsgegevens bij te houden en patiënten op te volgen, maar ze zijn nog niet populair genoeg. Ze vereisen tevens om  een duidelijke omkadering en afbakening van het medisch toepassingsgebied.

Idem dito voor resources, noodzakelijk om naast dagelijks technologiebeheer digitale initiatieven uit te rollen. Met het BIHR (Belgian Integrated Health Record) als gangmaker van geïntegreerde en multidisciplinaire zorg.

Mogelijkheden

Alles bij elkaar ziet het rapport heel wat mogelijkheden: “Afgezien van de pandemie en de gevolgen van het conflict in Oekraïne, zijn er wereldwijd structurele veranderingen in de gezondheidszorg aan de gang die reden geven tot optimisme. Een positieve verschuiving is dat technologische innovaties ziekenhuizen helpen om nieuwe organisatiemodellen te ontwikkelen.”

Onder die innovaties:

·      digitale hulpmiddelen die de interactie tussen patiënt en zorg opnieuw definiëren;

·      het gebruik van kunstmatige intelligentie bij het ontdekken van geneesmiddelen en behandelingen;

·      software die value based zorg mogelijk maakt.

Met als rode draad deze tendens: zorgorganisaties die investeren in aangenamere werkomgevingen en mensgerichte technologie die werkstromen stroomlijnt, zullen veerkrachtiger zijn. Discontinuïteit opent deuren voor vernieuwing en voor samenlevingen die zich willen inzetten voor duurzaamheid van milieu en gezondheid. 

Om de zorgorganisaties verder te kunnen ondersteunen vanuit een end2end perspectief, zetten Sébastienne en Elisabeth zich nu verder in om het eHealth actieplan van de overheid te ontsluiten naar mogelijkheden, maar ook risico’s voor de organisatie. Op die manier worden de gesprekken concreet verder gezet met de sector. 

(1)  Beiden zijn healthcare consultant voor Inetum Realdolmen en leverden in opdracht van dat bedrijf een rapport af.