Het aantal kankerdiagnoses stijgt en de impact van de ziekte zal ook de komende jaren toenemen. Daarom lanceert de Stichting tegen Kanker, naar aanleiding van Wereldkankerdag op vrijdag 4 februari, een Belgische Kankerbarometer. Die stelt de prioriteiten op scherp en lanceert enkele concrete aanbevelingen. Men heeft blijkbaar geleerd van de coronabarometer.
Tot nu toe bestond er geen compleet ‘naslagwerk’ over kanker in ons land. Dat is nochtans broodnodig. Dit jaar zullen in België meer dan 70.000 nieuwe kankerdiagnoses worden vastgesteld. Uit schattingen blijkt dat dit aantal tegen 2030 zal oplopen naar 80.000. Jaarlijks sterven in ons land ook zowat 28.000 mensen aan de gevolgen van de ziekte. België staat daarmee op de vierde plaats in de Europese Unie wat kankerincidentie betreft.
Omdat kanker meer dan ooit een prioriteit is voor de volksgezondheid, lanceert de Stichting tegen Kanker een Belgische Kankerbarometer. Ze werkte hiervoor samen met Kankercentrum van Sciensano, de Stichting Kankerregister en het College voor Oncologie. De barometer speelt in op de toekomstige uitdagingen en volgt de tendensen in ons land. In totaal werden daarvoor 79 experts uit 51 instellingen en meer dan 600 patiënten en hun naasten bevraagd.
Preventienood
Uit de resultaten blijkt dat er meer nood is aan preventie, aangezien 40 procent van de diagnoses te vermijden is door een gezonde levensstijl. Er moet bijvoorbeeld meer worden ingezet om rokers te ondersteunen bij hun poging om te stoppen. Gegevens uit Frankrijk wijzen uit dat roken goed is voor circa 20% van de kankerdiagnoses en alcoholgebruik voor zowat 8%. Daarna volgt ongezonde voeding.
Ook voor screening is er nog werk aan de winkel: zo is het belangrijk om meer mensen aan te sporen om zich te laten screenen voor bijvoorbeeld borst- of dikkedarmkanker en is er nood aan nieuwe screenings, zoals voor long-, prostaat- en huidkanker.
Òp zich geen revolutionaire vaststellingen, maar het komt er vooral op aan om methodologisch die preventie, screening en behandeling (nog) beter aan te pakken. Bijvoorbeeld door gestratificeerd te screenen volgens risicopopulatie. Verder moet men zich baseren op een uitgekiende combinatie van informatie afkomstig van vier bronnen: patiënten, experts, allerhande gevalideerde cijfergegevens en recente vakliteratuur.
Diagnose en behandeling
Zo blijkt uit de barometer dat patiënten meer betrokken willen worden in de diagnose- en behandelingsfase (PREM’s en PROM’s). Het komt erop aan om meer te luisteren naar hun behoeften, hen zelfstandiger te maken en een systeem van zelfrapportering op te zetten. Referentiecentra dienen te worden erkend en voldoende financiering te krijgen, maar tegelijkertijd ook beter te worden geëvalueerd. Nog al te veel hangt men voor financiële steun af van het publiek. Verder vormen onderzoeksnetwerken in klinische studies oncologie een meerwaarde.
Een andere aanbeveling luidt dat voor het zogenaamde ‘survivorship’ een integratie van de patiënt in een duidelijk omschreven zorgtraject zich opdringt. Denk aan pakweg de verbetering van fysieke revalidatie en de professionele re-integratie. Betere data verzamelen (nomenclatuur) is nog een vereiste.
Palliatieve zorg
Ook is er meer capaciteit en financiering nodig voor palliatieve zorg, zodat die vroeger geïntegreerd kan worden in het zorgtraject. Over het algemeen doet ons land het hier internationaal niet zo slecht, maar verontrustende cijfers zijn toch dat zowat de helft van de patiënten nog steeds geen palliatieve zorg krijgt en pas 18,8% aan palliatieve zorg kon beginnen in de week voor het overlijden. Meer advance care planning dringt zich op, en een betere coördinatie van de zorgsetting.
Dokter Veronique Le Ray, medisch directeur van de Stichting tegen Kanker, dringt onder meer aan op een betere professionele vorming. Dat betekent meer expertise-uitwisseling, meer oncologie in de basisopleiding en uitbreiding van het aanbod naar diverse specialisaties.
Ze stelt ook vast dat het vooral ontbreekt aan zorgdata inzake multidisciplinaire samenwerking. Voor PREM’s en PROM’s moeten e-tools een meerwaarde betekenen. Zo moet een update tot stand komen van het Kankerplan van minister Onkelinx destijds, dat toch wel een aantal 'gaps' vertoont, en die update moet structureel ingebouwd worden met deze barometer.
"Op basis van de bevindingen van de Belgische Kankerbarometer en de behoeften en prioriteiten die daaruit resulteerden, wil Stichting tegen Kanker alle gezondheidsactoren in België inspireren en aanmoedigen om een nieuw Nationaal Kankerplan uit te werken", klinkt het.
